Najwyższa Izba Kontroli opublikowała informacje na temat wyników kontroli Funduszu Dróg Samorządowych. Urzędnicy stwierdzili, że o ile FDS generalnie sprawdza się jako narzędzie ułatwiające modernizację sieci dróg powiatowych i gminnych, to jednak zarządcy tych dróg popełnili zaniedbania w kwestii rzetelnej ewidencji i kontroli stanu technicznego podległych im odcinków dróg. NIK alarmuje też, że przy przygotowaniu inwestycji drogowych zdarzały się sytuacje, które mogą świadczyć o występowaniu korupcji. Ponadto stan dróg w Polsce wciąż jest daleki od ideału.
Sieć dróg publicznych władz samorządowych to wg danych GUS ponad 376 tysięcy km. To 88,5 proc. łącznej długości dróg publicznych w Polsce. Zatem choć medialne są kolejne odcinki tras szybkiego ruchu to jednak ciężar modernizacji i inwestycji ponoszą przede wszystkim te “mniej medialne” mniejsze drogi.
O ile drogi o ulepszonych rodzajach nawierzchni (najbardziej pożądana jakość drogi) stanowią obecnie w Polsce sieć o długości ponad 236,5 tys. km (62,9 proc. dróg w gestii samorządowców), to jednak wciąż znaczny odsetek stanowią odcinki o nawierzchni gruntowej (aż 31,3 proc.) oraz brukowej i tłuczniowej (5,8%).
Stan dróg w Polsce
Niestety, w wyniku kontroli okazuje się, że mimo istnienia od 2008 roku aż trzy wieloletnie programy wsparcia budowy i modernizacji dróg dla jednostek samorządu terytorialnego to wciąż – jak widać na powyższym wykresie – stan techniczny dróg lokalnych jest bardzo zróżnicowany i stanowi jeden z głównych czynników obniżających poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego. Według europejskich statystyk Polska pod względem bezpieczeństwa na drogach jest notowana na jednym z ostatnich miejsc w Europie.
Jest lepiej, ale przejrzystość kosztów szwankuje
Dzięki Funduszowi Dróg Samorządowych (poprzez wykonanie dróg, skrzyżowań, chodników, ścieżek rowerowych, przejść dla pieszych itp.) poprawiła się jakość sieci dróg lokalnych, a tym samym bezpieczeństwo ruchu drogowego oraz dostępność i atrakcyjność terenów inwestycyjnych. W tym sensie zakładane cele i efekty rzeczowe zadań dofinansowanych z FDS zostały osiągnięte. Jednak ewidencja księgowa Funduszu i sporządzane na jej podstawie okresowe sprawozdania budżetowe nie przekazują rzetelnego obrazu finansów Funduszu. NIK wręcz informuje o “istotnych zniekształceniach”. W wielu skontrolowanych sprawozdaniach pojawiły się wielomilionowe zawyżenia wielkości kosztów i zobowiązań. Wykazane na koniec 2019 r. koszty realizacji zadań FDS były wyższe o 16,1% od kosztów ujętych w planie finansowym FDS. Do tego dochodzą jeszcze błędy dotyczące ujmowania w planie finansowym FDS dotacji z budżetu państwa. 1,1 mln złotych z dotacji budżetowych zostało zapisane jako… należność zamiast jako planowany i zrealizowany przychód Funduszu. Zainteresowanych pełną lekturą raportu NIK odsyłamy do stosownego dokumentu pt. “Realizacja Zadań Finansowanych z Funduszu Dróg Samorządowych”.
Wnioski? Choć widać poprawę stanu niektórych dróg, to przy pełnej rzetelności finansowania, ewidencji kosztów itp. rzeczywista realizacja zadań zrealizowanych z wykorzystaniem Funduszu Dróg Samorządowych stała by najprawdopodobniej na znacznie wyższym poziomie. Cóż, nie od dziś wiadomo – najłatwiej dysponuje się nie swoimi pieniędzmi.